De Nederlandse maakindustrie staat te springen om arbeidskrachten, en mensen met een beperking staan te springen om aan de slag te gaan. Hoe breng je die twee samen? Secrid (marktleider in pasjeshouders) startte een campagne om bedrijven te inspireren méér gebruik te maken van sociaal ontwikkelbedrijven. ‘Sommige mensen zeiden dat ze voor het eerst in hun leven erkenning kregen.’
De emoties spatten van de gezichten. Verbaasd, blij, aangedaan zijn de medewerkers van de sociaal ontwikkelbedrijven. Secrid-eigenaresse Marianne van Sasse van Ysselt vertelt hen allemaal persoonlijk wat ze voor haar en het bedrijf betekenen. ‘Hoe nauwkeurig jij werkt, dat is ontzettend belangrijk voor ons’, zegt ze tegen één van haar medewerkers. Eén vrouw houdt het niet meer droog. Van Sasse van Ysselt loopt naar haar toe, slaat een arm om haar heen.
Dit tafereel is een fragment uit de film voor de arbeidsparticipatiecampagne van Secrid. ‘Dat is precies wat ik wilde’, vertelt Marianne van Sasse van Ysselt in gesprek met SW-Journaal. ‘Ik wilde laten zien wat ik voel voor deze mensen. Ze zijn van onschatbare waarde voor ons bedrijf.’
Sociaal ontwikkelbedrijven
De Cardprotector van Secrid is ontworpen in 2009. Vanaf dat prille begin laten de eigenaren René van Geer en Marianne van Sasse van Ysselt hun gloednieuwe product in eigen beheer assembleren door de medewerkers van sociaal ontwikkelbedrijf DZB Leiden. Ze werken op een speciaal ingerichte Secrid-afdeling. ‘Voordat Secrid werd opgericht had René zijn eigen bedrijf als initieel ontwerper, genaamd Spirid,’ vertelt Van Sasse van Ysselt. ‘Zelf werkte ik als ontwerpster in de mode-industrie. We hebben allebei veel in buitenlandse fabrieken gewerkt, René in Zuidoost-Azië en ik in Turkije.
Nadat onze oudste dochter in 1994 werd geboren, ging ik bij het ontwerpbureau van René aan de slag. Daar werd ik verantwoordelijk voor de productontwikkeling.’ Van Sasse van Ysselt wilde de modebranche verlaten, omdat alles er snel en goedkoop geproduceerd moest worden. ‘De productie ging naar de lageloonlanden. De Turkse producten werden bijvoorbeeld in Bangladesh gemaakt. Ik wilde niet verantwoordelijk zijn voor dat snelle geld verdienen, ik wilde niet bijdragen aan milieuvervuiling.’
Crisis
Maar tijdens de economische crisis van 2008 raakte Spirid al zijn opdrachtgevers kwijt. ‘In tijden van recessie wordt alle productie en innovatie stopgezet. We moesten iets nieuws bedenken en zo kwam de ontwikkeling van de cardprotector tot stand.’ De eerste dertienduizend pasjeshouders zetten Van Geer en Van Sasse Van Ysselt thuis in elkaar, met behulp van vrienden, familie en hun kinderen. ‘Vervolgens hebben we contact gezocht met een sociaal ontwikkelbedrijf. Een kaarthouder in elkaar zetten, dat is typisch werk voor deze doelgroep. Voor ons was dat niet meer dan logisch, omdat het belangrijk is om de kwaliteiten van deze mensen te benutten en de werkgelegenheid voor deze doelgroep te vergroten. Bovendien houden we zo de productie dicht bij huis en sparen we dus het milieu. Een win-win-winsituatie.’
Campagne
Secrid werkt samen met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om ervoor te zorgen dat de werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor de lange termijn behouden blijft. ‘Maar daarmee zijn we er nog lang niet,’ zegt Marianne van Sasse van Ysselt. ‘Vandaar dat we een arbeidsparticipatiecampagne zijn gestart met als missie om iedereen in deze doelgroep aan het werk te krijgen. Er zitten nog altijd 125.000 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zonder werk.’
‘Werk verschaffen aan sociaal ontwikkelbedrijven én commercieel gezond blijven, kunnen hand in hand gaan,’ meent Van Sasse Van Ysselt. ‘We werken samen met drie sociaal ontwikkelbedrijven [DZB Leiden, Werkse! en Spaarne Werkt, red.]. Daar is telkens één complete afdeling ingericht voor ons proces. Per dag werken zeventig mensen aan ons product. In totaal werken er 152 mensen aan de cardprotectors. Zij assembleren het gehele product en zien zichzelf als Secrid-medewerkers. Zo zien wij hen ook.’
Sterke boodschap
Om die wederzijdse waardering te illustreren, werd de eerdergenoemde film gemaakt. Marianne van Sasse van Ysselt vertelt hoe die tot stand kwam. ‘We waren al een tijdje met onze marketingafdeling aan het brainstormen over hoe we onze samenwerking met de sociale werkplaatsen konden delen met de rest van de wereld. Om bijvoorbeeld te laten zien dat de productie niet naar China of Bangladesh verplaatst hoeft te worden. Hoe konden we een voorbeeld zijn? In eerste instantie maakten we een film die liet zien hoe onze teams in de sociaal ontwikkelbedrijven opereren. Je zag hoe ze werken, maar ik voelde de chemie niet. We bekeken enkel een productieproces. Dat maakte het niet bijzonder. We wilden een sterkere boodschap verkondigen. Met de naderende verkiezingen wilden we ook een rol spelen in het Nederlandse politieke landschap, zodat deze manier van werken altijd blijft voortleven. In heel veel landen bestaan sociaal ontwikkelbedrijven niet, zeker niet zoals wij te werk gaan in Nederland. Secrid werkt met heel veel landen samen, we wilden ook hen een beeld geven van onze aanpak. We willen laten zien dat het kan zoals het hier gaat.’
Vertellen
Filmmaker Thomas de Vrij vroeg aan Van Sasse Van Ysselt hoe belangrijk de mensen van het sociaal ontwikkelbedrijf voor haar zijn. ‘Daar ben ik over gaan nadenken. Als ik een slechte dag heb, denk ik aan onze mensen en zeg ik tegen mezelf: “Dóórzetten, Marianne! Jij hebt geen enkel probleem, je bent gezond, hebt mogelijkheden. Als jij stopt, dan hebben al jouw mensen geen werk meer.” De volgende vragen van De Vrij waren: “Weten die mensen hoe belangrijk ze zijn? Heb je dat ooit verteld?” Zo kwamen we tot het besluit dat ik hen zou vertellen hoe belangrijk ze voor me zijn. Dat had ik nog nooit gedaan, hen persoonlijk bedanken voor hun rol in het proces van ons product. Iedere stap in het proces is belangrijk.’ Als voorbereiding las Van Sasse Van Ysselt wat de medewerkers allemaal hebben meegemaakt. ‘Dat was best heftig. In twee dagen tijd heb ik vijftig mensen bedankt. Heel mooi om te doen. Daarnaast kregen ze allemaal een certificaat. Sommige mensen zeiden dat ze voor het eerst in hun leven erkenning kregen.’
Persoonsgericht
De aandacht voor ieder individu is voor Secrid belangrijk om het proces zo soepel mogelijk te laten verlopen. ‘Je moet in oplossingen denken, zeker niet in problemen. We kijken persoonsgericht naar ieders werkwijze om te zorgen dat iedereen op een prettige en effectieve manier kan functioneren. Wij hebben op ons kantoor in Den Haag achttien ontwerpers in dienst. Een deel van hen is continu bezig met het verbeteren van de productie. Niet alles kan met de hand vervaardigd worden, we maken bijvoorbeeld een persmachine of een malletje waar onze werknemers van het sociaal ontwikkelbedrijf mee aan de slag kunnen. Dat wordt allemaal op maat voor ze gemaakt. De ontwerpers overleggen met hen om tot een betere oplossing te komen. Mede daardoor leveren onze werknemers een hoge kwaliteit.’
Zeer gebaat
Volgens Marianne van Sasse van Ysselt is Secrid zeer gebaat bij de instelling en de persoonlijkheid van de mensen met een beperking. ‘Toen we de eerste dertienduizend Cardprotectors zelf assembleerden, ging er bij de dertigste al iets mis. Wij kunnen dat niet, we zijn te snel afgeleid. Bij de doelgroep die onze productie verzorgt, is de foutmarge uiterst klein. Zij zijn gebaat bij eenzijdig werk. Iedere werknemer bij zijn eigen taak. Of het nu bevoorrading, stickers plakken of een machine bedienen is. Ze houden niet van verandering en flexibiliteit.’
Die positieve eigenschap heeft ook een keerzijde, erkent Van Sasse van Ysselt: ‘We kunnen niet ad hoc een verandering doorvoeren. We moeten de tijd nemen om een proces in te richten, om hen dat te leren. Als we iets nieuws opstarten, dan doen we dat eerst bij een commerciële partij om te oefenen. Afwisseling en flexibiliteit kunnen we niet vragen aan ons team van de sociaal ontwikkelbedrijven. Het kost altijd extra tijd om een nieuw product te maken.
‘Een ander punt waar we tegenaan lopen, is dat we in de laatste twee maanden van het jaar twee keer zoveel omzet draaien als in de rest van het jaar. We kunnen ze dan echter niet vragen om over te werken. Snelheid, flexibiliteit en werkdruk zijn dus zaken waar we tegenaan lopen. Maar dat nemen we voor lief, omdat het niet opweegt de tegen effectieve manier waarop zij aan een duurzaam product werken.’
Werkgevers inspireren
De arbeidsparticipatiecampagne van Secrid moet andere bedrijven bewust maken van de kracht van werknemers van sociaal ontwikkelbedrijven. ‘We willen werkgevers inspireren, omdat deze werknemers een meerwaarde zijn. Bij één sociaal ontwikkelbedrijf werken andere medewerkers aan vliegtuigmotoren; de foutmarge daalde van 85 procent naar 35 procent. Dankzij deze mensen is er bij ons bedrijf nauwelijks sprake van uitval of afkeuring van de producten. En als wij iets ontdekken dat is misgegaan in de productie, dan rijden we gewoon even op en neer naar het sociaal ontwikkelbedrijf. Dat kan niet als de productieafdeling ver weg zit.’
Dit artikel is eerder verschenen in SW Journaal 5 uit 2024.